„Ulepione w Studzianym Lesie”

sierpień-październik 2022 r.

We wrześniu i październiku 2022 r. wróciliśmy na Sejneńszczyznę, gdzie przyjrzeliśmy się historycznej technice garncarskiej, tzw. wałeczkowo-ślizgowej lub taśmowej. Stosowano ją do końca lat 40. XX w. w Studzianym Lesie, wtedy już jako jedynym takim miejscu w Polsce. Wieś słynęła z wyrobu wyjątkowych naczyń, wykonywanych w każdym niemalże domu z gliny ‘schudzonej’ przepalonymi kamieniami polnymi. Na ślad tej techniki w latach 60. XX w. natrafili pracownicy Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie – Piotr Szacki, Krzysztof Chojnacki i Lech Mróz. W 1967 r. zrealizowali film „Garnki ze Studzianego Lasu”, dzięki któremu został zarejestrowany proces wytwórczy - mimo iż bohater prezentujący tę technikę od 20 lat nie miał w rękach gliny i w filmie odtwarzał zapomniane już nieco czynności. W dużym stopniu dzięki temu filmowi, uznanemu za wyjątkowy w świecie filmu etnograficznego, oraz zdeponowanym w muzeum zabytkom przetrwała wiedza o dziedzictwie Studzianego Lasu. 

Celem projektu „Ulepione w Studzianym Lesie” była promocja tego dziedzictwa kulturowego, które należy uznać za unikatowe nie tylko w skali województwa podlaskiego, ale i całej Polski. Wspólnie z pracownią Garncarnia zaprosiliśmy na warsztaty garncarskie ceramików z okolic Sejn i wszystkie inne osoby zainteresowane nauką lepienia naczyń. Przez trzy dni uczestniczki i uczestnicy poznali tajniki pracy garncarskiej, zarówno w teorii jak i w praktyce. Gościliśmy także w Szkole Podstawowej w Sejnach, gdzie pierwszoklasiści mogli zobaczyć, jak działa koło garncarskie i spróbować swoich sił w pracy z gliną.

Galeria zdjęć z warsztatów garncarskich w Studzianym Lesie i w Sejnach

Ważną częścią projektu były badania terenowe wśród potomków rzemieślników w celu dokumentacji lokalnego rzemiosła. Odbyły się również warsztaty z zakresu dokumentacji etnograficznej na przykładzie filmów o spotykanych tylko lokalnie elementach kultury materialnej. W Krzywej Galerii - pracowni ceramicznej przy Ośrodku Czytelnictwa i Kultury Gminy Suwałki – i w Ośrodku Kultury w Sejnach zaprezentowaliśmy m.in. film „Garnki ze Studzianego Lasu”. Na jego przykładzie sejneński filmowiec Marcin Pawlukiewicz przybliżył uczestniczkom i uczestnikom zasady tworzenia filmu etnograficznego i właściwe mu cechy, odróżniające go od filmu dokumentalnego. Pokazał, jak można filmować rzemiosło nawet za pomocą kamery w telefonie. Nabyte umiejętności chętne osoby mogły wypróbować od razu w trakcie warsztatów z instruktorką ceramiki Joanną Jakubowską. Ze powstałych ujęć zmontowane zostały krótkie filmy etnograficzne, na których można m.in. zobaczyć, jak działało tradycyjne garncarskie koło sponowe.

Film etnograficzny – rezultat warsztatów w Ośrodku Kultury w Sejnach

Film etnograficzny – rezultat warsztatów w Krzywej Galerii

Realizacja projektu: Stowarzyszenie „Z Siedzibą w Warszawie”
Koordynacja projektu: Zuzanna Krzysztofik, e-mail:  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. , tel.: 505 259 823

Projekt dofinansowany w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa.

Nazwa programu: Program Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa
Nazwa zadania: Ulepione w Studzianym Lesie

Dofinansowanie: 72 000 zł

Całkowita wartość: 74 800 zł